VPD monitoren: slimmer telen met behulp van sensoren

Het monitoren van vapor pressure deficit is in de laatste jaren steeds belangrijker geworden in de tuinbouw. Veel telers vertellen ons hier graag op te sturen. In dit artikel gaan we dieper in op vapor pressure deficit, beter bekend onder de afkorting VPD. Waarom is het waardevol om dit te meten en hoe kun je het VPD monitoren om slimmer te telen? Laten we erin duiken!

Wat is VPD?

In essentie vertelt het VPD hoeveel vocht de lucht kan vasthouden tijdens een bepaalde temperatuur. De meeteenheid wordt gebruikt om te meten hoe dicht de lucht bij verzadiging is. VPD is het verschil tussen de hoeveelheid vocht in de lucht en hoeveel waterdamp de lucht nog kan bevatten voordat het verzadigd is.

Dat klinkt misschien ingewikkeld als de term nieuw voor je is. Na het lezen van dit artikel zal het je een een stuk duidelijker zijn.

VPD wordt gemeten in kilopascal (kPa). Maximum Yield schetst een voorbeeld: “Een VPD van 0 betekent dat de lucht voor 100 procent is verzadigd met waterdamp. Bij een lage VPD van rond de 0.3 KpA bevat de lucht nog steeds veel waterdamp. Een hoge VPD (1.0 Kpa of hoger) staat voor erg droge lucht, waarbij de lucht nog veel capaciteit heeft om vocht op te nemen.”

Waarom zou je het VPD monitoren in de kas?

Bij een VPD van 0, is de lucht dus 100 procent verzadigd. Dat betekent dat planten niet effectief meer kunnen transpireren. Daarom is het belangrijk om in je kas het VPD te monitoren. Het beïnvloedt verschillende sleutelelementen, die nauw in verband staan. Als de VPD stijgt:

• Worden huidmondjes kleiner
• Daalt de opname van CO2
• Het verschil in dampdruk tussen de plant en de lucht neemt toe, waardoor de plant meer water verdampt
• VPD stijgt → meer transpiratie → dorst! De plant wil meer water uit de bodem opnemen
• Dit alles bij elkaar leidt tot meer plantenstress. En dat kan dat weer de plant verzwakken

VPD beïnvloedt dus het waterverlies/transpiratie van de plant. Soms kan de lucht in een kas te droog worden gedurende de dag. Dan kan de plant als het ware ‘uit worden gezet’. Als de lucht te droog is, wordt Fotosynthese gestopt om te voorkomen dat de plant uitgeput raakt. Fotosynthese is het proces dat planten gebruiken om zonlicht, water en CO2 om te zetten in zuurstof en energie dat nodig is voor groei. Als dit proces stopt, dan loopt de plant uren van daglicht mis en dat zal leiden tot een slechtere gezondheid. Een optimaal VPD kan helpen bij het voorkomen problemen die ontspringen aan een hoge luchtvochtigheid, zoals schimmel en plantziektes.

Onderzoek in tomatenproductie uit 2017 toonde aan dat het reguleren van VPD plantstress matigde en de waterbalans in de plant in orde houdt. De onderzoekers concludeerden dat als je VPD goed reguleert, je efficiënter kunt zijn met irrigatie.

De Pointed Microclimate sensor meet het VPD.

Wat is het beste VPD voor mijn gewas?

Zoals bij de meeste metingen in de tuinbouw, hangt dat af van het gewas en de omstandigheden. Over het algemeen ligt de streefwaarde tussen de 0,5 en 1,2 kPa. De bovengrens is afhankelijk van het gewas.

Het optimale VPD niveau hangt af van de groeifase. Onderzoekers van de Amerikaanse universiteit van Michigan bekeken VPD bij sierteelt en groenteteelt in kassen en komen tot de volgende aanbeveling: “Telers moeten richten op een vrij lage VPD, bijvoorbeeld 0,3 kPa, wanneer kasplanten jong zijn. Dit voorkomt het uitdrogen van jonge planten en kun je dus het bemisten en bewateren van de planten verminderen. Als de planten richting de leveringsfase gaan raden we een VPD van meer dan 0.5 kPa aan. Zeker bij een hoge dichtheid van planten. Planten zullen dan kunnen transpireren, zichzelf koelen en minder gestresst zijn, terwijl de groeiomgeving minder geschikt is voor plantenziekten.

Relatieve vochtigheid of VPD meten?

Relatieve vochtigheid (RV) is een bekend fenomeen. We hebben de gevolgen allemaal wel eens ervaren tijdens een plakkerige zomerdag. In de tuinbouw wordt RV gebruikt om het klimaat in de kas te begrijpen. We hebben het hier de hele tijd over vochtigheid, dus je vraagt je misschien af wat het verschil is tussen RV en VPD.

Over het algemeen is het VPD een betere metriek om te gebruiken als je problemen in de kas hebt die veroorzaakt zijn door vochtigheid. Uit onderzoek blijkt dat VPD bruikbaarder is dan RV. Onderzoekers van de Michigan State University benadrukken dat de VPD onafhankelijk van temperatuur is. “Als je de transpiratie van een plant en waterverlies meet, dan biedt het het VPD je meer inzichten dan de temperatuur en RV je geven.”

Het effect van vochtigheid op planten hangt samen met de temperatuur. Dus als je alleen de relatieve luchtvochtigheid checkt, vind je misschien niet de waardevolste inzichten. Voor het complete plaatje zul je VPD moeten meten.

Hoe beïnvloed je het VPD?

Het kan een uitdaging zijn om de juiste VPD-niveaus te vinden en is dus afhankelijk van je gewas en de groeifase. Als je aan de knoppen van een binnenteeltomgeving zit, kun je het VPD monitoren en zonodig bijsturen. Er zijn een paar manieren hoe je dat kunt doen.

Het VPD laten stijgen ↑

• Verhogen temperatuur = VPD stijgt
• Verhogen lichtintensiteit = VPD stijgt
• Verlagen vochtigheid = VPD stijgt

Het VPD laten dalen ↓

• Verhogen vochtigheid = VPD daalt
• Verlagen temperatuur = VPD daalt
• Verlagen lichtintensiteit = VPD daalt

Met welke sensor kan ik het VPD monitoren?

Het rekenwerk achter VPD is ingewikkeld. Wees gerust. Je hoeft geen uren met cijfers te goochelen. Onze technologie berekent het VPD voor jou. Samen met telers hebben wij de Pointed Microclimate Sensor ontwikkeld. Dit is een multifunctionele sensorcombinatie die onder meer het VPD, dauwpunt en relatieve vochtigheid kan meten. Veel van onze klanten gebruiken dit apparaat als hun VPD sensor. Hun ervaring is dat deze sensor het VPD nauwkeuriger berekent dan hun klimaatcomputer.

VPD widget op het 30MHz platform.

De Pointed Microclimate Sensor gebruikt bladtemperatuur en vochtigheidsmetingen om continu het microklimaat te meten. Het VPD wordt in deze sensor berekend. In het 30MHz platform zie je in een oogopslag het actuele VPD. Draadloze sensoren kunnen real time data weergeven op ieder apparaat. Je kunt dus een notificatie of een email krijgen wanneer het VPD niveau te hoog of te laag wordt voor jouw gewas. Hieronder zie je hoe het actuele VPD wordt weergegeven in ons platform.

Wil je de details van het VPD bekijken? Dan kun je op het platform een lijngrafiek maken. Zo kun je precies zien wat het VPD was op een bepaald tijdstip. Je kunt in dezelfde grafiek ook een lijnt toevoegen van een andere meting, zoals de temperatuur of de luchtvochtigheid. Zo zie je dus hoe dat het VPD beïnvloedt. Net als in deze video.

Welke ervaringen hebben onze klanten?

Madestein UK is gespecialiseerd in het telen van sla en basilicum. Eigenaar Jonathan Zwinkels monitort zijn gewassen met onze VPD sensor en zag mooie gevolgen van een hoger VPD: een betere oogstkwaliteit, minder afval en een betere houdbaarheid. “Meer inzicht in de wat de plant precies doet is erg bruikbaar”, vertelt Zwinkels. “De slimme sensoren van 30MHz helpen ons de kwaliteit te verbeteren en het risico op ziektes te verminderen.”

Consultant Chris Need gebruikte het 30MHz platform tijdens een van heetste zomer in de laatste jaren. “Scherm- en irrigatie-instellingen werden aangepast, zodat we de blad- en luchttemperatuur konden verlagen en minder pieken in VPD hadden. Met 30MHz konden we verder kijken dan we normaal gesproken deden. We konden de planten zelf monitoren, in plaats van alleen de omgeving. Zo konden we stress bij de planten sneller herkennen en verminderen.”